اسم معرفه و نکره

اسم معرفه و نکره     Navên naskirî (bêli) u yên nenaskirî

در زبان کوردی از دیدگاه  گرامری، اسم را به دو فرم؛ اسم معرفه  و اسم نکره نیز تعریف کرده‌اند. کلمهء » گرامر / Grammar  » خود یک کلمهء انگلیسی است که معادل آن به فارسی » دستور زبان »  و همچنین معادل آن به کوردی »  rêziman  » می‌باشد.

اسم معرفه     (Navên bêli (naskirî

اسم معرفه ؛همان اسمی است که در واقع برای خواننده و یا شنونده کاملأ مشخص و معین است (بعبارت دیگر شنونده او را می‌شناسد). مثلأ ؛ دانیال سیب را خورد؛ در اینجا، کلمهء » دانیال » اسم معرفه است، چونکه برای شنونده کاملأ معین و مشخص است که چه کسی (دانیال) سیب را خورده است.

Daniyal sêv xwar

دانیال سیب را خورد.

Kambîz ji Xorasanê koç kir

کامبیز از خراسان کوچ کرد.

Daniyal bi zimanê kormancî deng (gep) dikeدانیال به زبان کوردی (لهجهء کرمانجی) صحبت می‌کند.

اسم نکره  (nenaskirî (Navên ne-bêli

اسم نکره ؛ همان اسمی است که برای خواننده و یا شنونده، نامشخص و نامعین است. مثلأ ؛ یک دانش‌آموز سیب را خورد؛ در اینجا کلمهء » دانش‌آموز » اسم نکره است، چونکه برای شنونده کاملأ معین و مشخص نیست که آن دانش‌آموز چه کسی است.

Şagirdek sêv xwar

یک دانش‌آموز سیب را خورد.

نشان و علائمی که در زبان کوردی برای ساختن یک اسم نکره استفاده می‌شوند:

در اسامی مفرد؛ معمولأ از کلمهء Yek بعد از اسامی که با یک حرف صدادار ختم شده ( و یا گاهأ  Yêkکه البته معمولأ در زبان محاوره‌ای به حالت خلاصه شدهء  êk تبدیل می‌شود)، و همچنین از کلمهء ek بعد از اسامی که با یک حرف صامت ختم شده،  استفاده می‌شود.

در اسامی جمع؛ معمولأ از کلمهء hin و یا  hinek  (تعدادی)  که در ابتدای اسم ، و یا in  که در انتهای اسم آورده می‌شود، استفاده می‌شود .

مثال:

Xanîyek / Xanîyêk  (یک خانه)

Polîsek (یک پلیس)

Kitabek (یک کتاب)

Sêvek (یک سیب)

Keçek (یک دختر)

Lawek (یک پسر)

Kevçîyek / Kevçîyêk (یک قاشق)

Rovîyek / Rovîyêk (یک روباه)

Jujîyek (یک جوجه‌تیغی)

Dîkek / Dîkêk (یک خروس)

Nameyek (Namêk) (یک نامه)

Mangeyek (Mangêk) (یک ماده‌گاو)

Masîyek / masîyêk (یک ماهی)

Hin mamosta / hinek mamosta (mamostayin) (تعدادی معلم)

hin şagird / hinek şagird (şagirdin) (تعدادی دانش‌آموز)

hin cotkar / hinek cotkar (cotkarin) (تعدادی شخم‌کار)

hin mîvan / hinek mîvan (mîvanin) (تعدادی مهمان)