ضمایر اشاره

ضمایر اشاره:  Cînavên êşarkî

ضمیر اشاره کلمه‌ای است که یک شخص، یا یک چیز، یا یک مکان و یا یک حادثه را نشان می‌دهد. ضمایر اشاره  بر دو  نوع هستند: ضمایری که اشاره به نزدیک می‌کنند، ضمایری که اشاره به دور می‌کنند.

1- ضمیر اشاره ‌ای نزدیک: همان کلمهء » این » (ev, va) است که چیز و یا مکان نزدیک را نشان می‌دهد. در مورد اشخاص نیز کلمات » (ایشان/ زن) vê  ،(ایشان/ مرد) vî/ viya  ،(اینها/ زن یا مرد)van/ vina  » می‌باشند که در واقع شخص یا اشخاص نزدیک را نشان می‌دهند. (بطور خلاصه ضمایر اشاره‌ای نزدیک: ev, vê, vî, van).

2- ضمیر اشاره‌ای دور: که همان کلمهء » آن »  ( ew ) است که چیز و یا مکان دور را نشان می‌دهد. در مورد اشخاص نیز کلمات  » ( او/ زن) wê  ، (او/ مرد) wî/ wiya  ، (آنها / زن یا مرد) wan/ wina » می‌باشند که در واقع شخص یا اشخاص دور را نشان می‌دهند.

(بطور خلاصه ضمایر اشاره‌ای دور: ew, wê, wî, wan ).

توضیح اینکه جمع یا مفرد بودن ضمایر اشاره معمولأ توسط فعل آن جمله مشخص می‌شود.کلمهء » e  »  و یا  » ye » افعال مفرد هستند، لذا ضمیر آنان نیز مفرد است.

کلمهء » in » و یا  » ne » افعال جمع هستند، لذا ضمیر آنان نیز جمع می‌باشد.

در زبان کوردی، دو کلمهء » ye »  و  » ne » بعد از کلماتی که به حروف صدادار ختم شده‌اند، آورده می‌شوند.

 مثال:

(آن ، او)  Ew  ,(این ، ایشان) Ev / va

Ev e  (va ye)

این است (اشاره به نزدیک). در اینجا » va   یا  Ev » ضمیر اشاره است،  و » ye   یا  e » فعل است.

Ev in  (vina ne)

اینها هستند. در اینجا » Ev   یا  vina  » ضمیر اشاره است، و » in  یا  ne » فعل است.

Ew e

آن است (اشاره به دور). در اینجا » e » فعل است، و » Ew » ضمیر اشاره است.

Ew in

آنها هستند.

Ew Kitab e

آن کتاب است.

Ew mamosta ye

او معلم است.

Ev kitab e  /  va ketab e

این کتاب است.

Ev Kitab in  /  vina ketab in

اینها کتاب هستند.

Ev sêv e  /  va sêv e

این سیب است.

Ev sêv in  /  vina sêv in

اینها سیب هستند (این سیبها هستند).

Ev kevçî ye  /  va kevçî ye

این قاشق است.

Ew kevçî ne

آنها قاشق هستند.

Wê ji diya xwe ra xelatek kiriye

ایشان/ زن (اشاره به دور) برای مادرش یک هدیه خریده است.

Wî dê u bavê xwe dîtin

ایشان/ مرد (اشاره به دور) مادر و پدر خود را دید.

Vê kerasek ji xwe ra kiriye

ایشان/ زن (اشاره به نزدیک) یک پیراهن برای خودش خریده است.

Vî got ku li şîrwanê rûdine

ایشان/ مرد (اشاره به نزدیک) گفت که ساکن شیروان است.

Wan ji Qoçanê barkiriye

آنها (اشاره به دور) از قوچان کوچ کرده‌اند.

Van hirmî ji darê jê kirine

اینها (اشاره به نزدیک) گلابی‌ها را از درخت کنده‌اند.

در اینجا لازم به توضیح است که کلمات  “ e ، ye ، in ، ne  “  که در جملات با ضمایر اشاره‌ای (شئی، چیز، مکان) بکار رفته‌اند، چون خود فعل جمله می‌باشند لذا بهمین خاطر از اسم یا ضمیر ماقبل خود جدا نوشته شده‌اند. اما در جملاتی که ضمایر اشاره‌ای ( شخصی ) بکار رفته‌اند، به افعال ماقبل خود چسبیده‌اند تا آن افعال را به زمانهای مختلف صرف کند ( بعبارت دیگر اینکه دو فعل پشت سر هم قرار نمی‌گیرند).